Редакция коллективы питрәчлеләрне яңа рубрикада катнашырга чакыра

Редакция коллективы сезне яңа рубрикада катнашырга чакыра. Кешене яңа эшкә ничек кызыксындырырга, ничек җәлеп итәргә була? Әлбәттә, үз үрнәгең белән генә. Менә без дә кайчандыр редакциядә булган кызыклы очракларны искә төшерергә булдык.

БЕР ХӘРЕФ БӘЛАСЕ

Редакция тормышында кызыклы хәлләр көн саен булып тора дияргә була. Һәркайсыбыз сөйләшкәндә ялгыша ала һәм аның бу ялгышын янәшәсендәге ике-өч кеше генә ишетә. Шунда ук бергәләп көлешеп алалар да, моны оныталар. Әгәр журналист, редактор, корректор бер хәреф хатасы җибәрсә, моны газета һәр йортка, һәр оешмага җиткерәчәк, барлык дәрәҗәдәге җитәкчелек күрәчәк – ә алар безнең иң игътибарлы укучыларыбыз.

– Бу хәл 26 ел элек булды. Ләкин бу турыда искә алганда әле дә күңелгә авыр. Минем редакциягә русчадан татарчага тәрҗемәче булып урнашкан вакытым гына иде. Ул вакытта корректор отпускта иде, һәм миннән соң материалны укучы булмады. Наил – Наилә, Камил – Камилә кебек парлы татар исемнәре бар бит. Һәм мин, текстны тәрҗемә итеп, бер ир-атны хатын-кызга әйләндергәнмен. Мин бик нык борчылдым, үземне гаепле хис иттем, мине эштән куарлар, дип уйладым. Бәхеткә, андый хәл булмады.

Сүз уңаеннан, кире очрак та булды. Хатын-кыз-бухгалтерны ир-атка әйләндергәнмен. Ул редакциягә килде, Илшат абый белән сөйләште. Тормышта нинди генә хәлләр булмый. Ул барысына да аңлап карады.

Куркыныч хәлләр турында истәлекләрне җәйге лагерьлардан балалар гына алып кайтмый. Һәр һөнәрнең үз риваятьләре бар, алар дистә еллар дәвамында телдән-телгә күчеп йөри.

– Коммунистлар заманында хәреф җыючылар арасында “Ленин-град" сүзен юлдан-юлга күчергәндә “р” хәрефе төшеп калуы турында еш сөйлиләр. Әгәр бер юл сүзләр белән тулы булса, шулай булырга мөмкин. Әлбәттә, бу тарих жанр законнары буенча хәреф җыючыны партия һәм хөкүмәткә каршы диверсиядә гаепләп атканнар дип тәмамлана. Тагын бер шундый ук хәл “Сталин-град” сүзен юлдан-юлга күчергәндә булган дип тә сөйлиләр.

Һәр редакция бу хәлне нәкъ менә бездә шулай булган дип әйтә. Әмма минемчә, аны типография училищеларындагы укытучылар, шушындый очракларны хәтердә тоту һәм нәкъ менә шушы куркыныч тезмәләрне яңадан тикшерү өчен, истә калдыру кагыйдәсе буларак уйлап тапкан.

АҢЛАСАҢ АҢЛА, АҢЛАМАСАҢ ЮК

Күп кенә кызык һәм уңайсыз хәлләр кешеләр сүзләрне төрлечә аңлаганнан килеп чыга. Ә кайберләрен, гомумән, аңлау мөмкин түгел, диләр.

– Мине, ул вакытта әле яшь журналистны, Татар Казысына “Макс-Ойл” фермасына терлекчелек семинарына җибәрделәр. Күп районнардан кешеләр килде, безнең район, авыл хуҗалыгы министрлыгы вәкилләре җыелды. Трибунага бер чыгыш ясаучы чыкты да, татар акценты белән русча сөйли башлады. «Поголовье крыс надо увеличивать. Если вы хотите развиваться как животноводческое хозяйство, без поголовья крыс вы ничего не сможете». Мин аптырап калдым. Ничек инде крыс?! Мөгаен, бу ниндидер яңа авыл хуҗалыгы технологияседер, дип уйлап куйдым? Анда, гомумән, күселәр нәрсә белән шөгыльләнә? Ә чыгыш ясаучы крыс темасын дәвам итеп: “Крыс надо правильно кормить”, ди. Мин бөтенләй аптырашта калдым. Безнең белән телевидение хезмәткәрләре дә бар иде. Ләкин без аерым утырдык. Андрей Валерьевич камерага төшерде, мин фотоаппаратка төшердем. Чыгыш беткәнче алар янына барып утырдым һәм аптырап: “Гөлшат Зөфәровна, фермага күселәр нәрсәгә ул?", – дип кызыксындым. Аның мондый чараларда булганы бар, шуңа ул чыгыш ясаучының акцентын аңлаган. “Это КРС! Крупный рогатый скот!” – диде ул миңа. Шуннан соң гына үземнең башым китмәгәнне аңладым.

Сүзләр яңгырашы күп нәрсәне аңлатырга мөмкин. Омонимнарны гына алыйк. Бер үк яңгырашлы, әмма төрле мәгънәле сүзләр. Мәктәп программасыннан ук белгәнебезчә, рус телендә “Ключ” сүзе әллә ничә мәгънәне аңлата: “Ключ – родник, ключ от двери, ключ – код доступа”. Менә теләсә ничек аңла син шуны.

– Мин яхшы материал эшләдем, баш исеме бераз пафослы иде. Ул “Вперед” газетасында “Вера в душѐ помогла выжить” исеме астында чыгарга тиеш иде. Хезмәттәшем аны полосадан "Вера в дỳше… Ого!" – дип укыды. “Без хәзер шундый кызыклы газета чыгара башлыйбыз мәллә?” дип гаҗәпләнде.

НИШЛӘСӘҢ ДӘ, БАЛАЛАР БИТ

Газетабызның күп кенә хезмәткәрләренең авылдан булуы беркемне дә гаҗәпләндермәс. Авылда балачакта бик күп кызыклы хәлләр була.

– Авылда балалар гадәттәгечә сыер һәм сарык көтүе көтә. Миңа 17-18 яшь булганда, безне өчебезне – мине ике энекәшем белән сыерлар көтәргә җибәрделәр. Сыерларны кондызлар буа салган кечкенә елга буендагы болында көттек. Елга ярларыннан ташып аккан вакыттан болында сазлы урыннар барлыкка килгән. Гадәттә сыерлар бу күлләр аша җайлы гына чыга, ләкин бер сыер анда озакка тоткарланды. Без башта моңа көлеп кенә карадык, аны тартып чыгармакчы идек, ләкин ул сазга тирәнрәк бата башлады. Тиздән аның башы гына күренеп калды. Мин сыерның күзләренә карадым – аның күзләреннән яшь ага иде. Менә шул чакта мин курыктым. Миңа ул бик кызганыч тоелды. Тизрәк авылга – әби белән бабайга шалтырата башладым. Алар тиз генә трактор чакырттылар. Сыерны трактор белән саздан тартып чыгара алдылар.

Сүз уңаеннан, бу гадәти хәл: вакыйга булганда кешегә куркыныч булырга мөмкин, ә вакытлар узу белән ул бу турыда көлеп сөйли. Шул уңайдан Чуковский әсәрендәге: “Ох, сазлыктан бегемот тартып чыгару бер дә җиңел эш түгел”, дигән юллар искә төште.

– Бу хәл минем улым белән булды. Улым һәм туганнан туган 10 яшьлек ике энекәшем сыер көтәргә киттеләр. Төш вакытында сеңелкәшләр аларга ашарга алып киттеләр. Тегеләр ашап бетерәләр дә кызларга: “Әлегә сез безнең өчен көтү көтә торыгыз, ә без су коенып киләбез”, – диләр. Су коена торган урынга кадәр ерак – ике километр чамасы. Малайлар коенганнар, кызынганнар да онытылып авылга, өйгә кайтып киткәннәр, сыерлар, көтү турында бөтенләй башларыннан чыккан. Аларны авылда күреп, кешеләр: “Көтүчеләр авылда йөри, ә сыерлар кайда”, – дип гаҗәпләнәләр. Өйгә кайтып кергәч – әбиләренең күзләре маңгайга менә. Авыл халкы мәш килә. Шуннан соң алар кире көтүгә чыгып чабалар. Ярый әле бер сыер да югалмаган.

ПСИХ ҺӘМ ТЕРАПИЯ

Редакциядә эшләү психикага йогынты ясыймы? Ничек кенә әле! Син һәрвакыт ашыгасың, материалны вакытында тапшырырга кирәк, атналык дедлайн (сүз уңаеннан ул “үлем сызыгы” дип тәрҗемә ителә), көн саен төрле характерлы кешеләр белән аралашу. Бик зур җаваплылык һәм хата җибәрүдән курку. Һәр санны типографиягә җибәрү – “Киттек” дип космоска ракета очыруга тиң, әлбәттә, нәтиҗәсе билгесез - кузгалып китәрме, юкмы.

– Көннең күп өлешен газета өстендә эшлисең, өйгә кайтсаң, тагын газета турында уйлыйсың. Газетаны җибәрәсең – төнлә сикереп торасың: “Мин бу сүзнең кушымчасын төзәттемме, юкмы?” дип уйлый башлыйсың. Ә иртән ирем миңа: “Син миңа төн буе төшеңдә бар яз, интервью ал. Сиңа интервью бирделәрме, юкмы? дип әйттең”, ди.

Ә менә кайвакыт эш коткарып та кала.

– Миңа МРТ узарга кирәк иде. Аппаратка керттеләр, ә анда кап-караңгы, мин куркып калдым. Түзә алмам, тизрәк чыгарсыннар өчен төймәгә басырмын, дип уйлыйм. Ләкин кинәт кенә иртәгә газетаның махсус чыгарылышын әзерләргә кирәклеге искә төште. Бу – бөтенләй башка верстка дигән сүз. Икенче төрле макет. Һәм мин моны ничек эшләрбез дип уйлый башладым. Башка төрле уйлар килде. Тикшерүнең ничек узганын сизми дә калдым. Шулай булгач, газета – үзенә күрә психотерапия.