Янсуар авылыннан Елизавета Федотова: «Бәхетемне туган авылымда таптым»

Елизавета Ивановна сигез балалы зур гаиләдә җиденче бала булып дөньяга килгән.

– Без сугыш чоры балалары. Әти Иван Николаевич сугышка кадәр терлекчелек фермасы мөдире булды, әни Александра Григорьевна – гади колхозчы, – дип искә алды язмабыз герое. – Әти фронтка киткәч, йорт хуҗалыгының барлык авырлыклары әни һәм безнең иңнәргә төште. Ул сугышта бер кулын югалтып кайтты һәм элеккеге эшенә урнашты. Ул заманнар бик авыр иде. Ризык җитмәгәндә көзге, язгы көннәрдә кырга барып калган бәрәңгене казыдык, җыйдык. Ләкин мин беркайчан да туган авылымнан китәргә теләмәдем. Бәлки, бу туган якка, аның кешеләренә булган мәхәббәт белән аңлатыладыр.

Җиденче сыйныфны тәмамлагач, 15 яшендә Елизавета фермага сыер савучы булып урнаша. Башта аның карамагында 15 сыер була. Алар үз хуҗалыкларында сыерлар тотканнар, шуңа күрә Лиза балачактан ук сыер сава белгән. Ләкин һәр эшнең үз авырлыклары бар.

– Җәйге лагерьлар авылдан ерак урнашкан иде, анда ел әйләнәсе теләсә нинди һава торышында көненә өч тапкыр сыерлар янына бардык. Бер савым лагеры Нырсы елгасы артында урнашкан иде, һәм анда җәяү йөрергә туры килде. Без эшкә вакытында барып җитәр өчен өйдән иртәрәк чыгып китә идек. Эш тулысынча кул белән башкарылды: сыерларны ашаттык, саудык, асларын җыештырдык. Вакыт узу белән саву аппаратлары барлыкка килде, ә эшкә машиналарда йөри башладык. Ләкин терлекләр дә артты. Өйдә үз сыерларыбызны карарга кирәк. Без эшләп үстек, шуңа күрә безне эш куркытмады. Печән, борчак чаптык, икешәр гектар азык чөгендере җыеп алдык, 60-70 сутый бәрәңгене кул белән казый идек, аннары яшелчәләрне җигүле атларда арбага төяп колхозга тапшырдык. Янсуарда һәр хуҗалыкта сыерлар, дуңгызлар, сарыклар һәм йорт кошлары асрадылар. Эш күп булуына һәм аруыбызга да карамастан, без бәйрәмнәргә йөрдек, күңел ачтык. Җырларга яраттык, халык йолалары турында онытмадык, төн буе күңел ачтык, ә инде иртән эшкә чаптык, – дип сөйләде ветеран.

1957 елның ноябрендә 19 яшендә Елизавета авылдашы Дмитрий Степановичка кияүгә чыга, ул тракторчылар бригадиры була. Ир белән хатын өч бала үстергән. Олы уллары Михаил туган мәктәбендә комсорг була, аннары Эчке эшләр министрлыгы системасында эшли, полковник булып пенсиягә чыга. Уртанчы уллары Николай юрист була, Свердловскида (хәзерге Екатеринбург), Чувашиядә эшли. Кызганыч, берничә ел элек авыру сәбәпле вафат була. Кече уллары Валерий химия гаскәрләрендә хезмәт итә, Чернобыль авариясен бетерүдә катнаша. Ул, әнисе кебек үк, үз тормышын туган авылы белән бәйләргә карар итә, тире җыючы булып эшли, хәзер Чытының “ШәлеАгро” бүлегендә ашлык склады мөдире.

Федотовлар барлык уңайлыклары булган заманча йортта яши, бу уллары Валерий тырышлыгы. Анда Елизавета Ивановна кече улы һәм аның хатыны Надежда Алексеевна белән яши, ул җирле почта бүлекчәсендә эшли. Ял көннәрендә, бигрәк тә җәен өй эче балаларның шат тавышыннан шау-гөр килеп тора, оныклары, оныкчыклары каникулларга кайта.

– Без каенана белән бергә 35 ел яшибез. Ул миңа өй эшләрендә ярдәм итә, киңәшләрен бирә. Ул минем өчен әнием кебек, без бит бер гаилә, – ди Надежда Алексеевна. – Минем барлык киленнәрем дә яхшы, алар мине яраталар һәм мин дә аларны хөрмәт итәм. Надя ашарга вакытында пешерә, мунча яга. Картлык көнендә безгә тагын нәрсә кирәк?! Күршеләр керә, мин дә аларга керәм, чәй эчкәндә төрле хатирәләрне яңартабыз. Мин үзем дә каенана белән күп еллар яшәдем. Балачагымны һәм яшьлегемне искә төшереп, шигырьләр язарга яратам. Мин телевизордан концертлар, фильмнар карыйм. Кайвакыт, мин төрле чараларга, халык бәйрәмнәренә барам. Мин туган авылымда калуыма беркайчан да үкенмәдем, монда яраткан эшемне дә, кадерле иремне дә, тырыш улларымны да, киленнәремне дә, оныкларымны да таптым. Шунысы кызганыч, безнең авыл картая, яшьләр аз.