Кулланучылар хокуклары питрәчлеләр тормышыннан мисалларда

Питрәч районына ТР Дәүләт алкоголь инспекциясенең Казан территориаль органы башлыгы Марина Егорова килде. Визиты кысаларында ул Кощак авылында гражданнарны кабул итте, беренче мәктәп укучылары өчен хокукый ликбез оештырды һәм газета редакциясендә туры эфирда катнашты. Кунагыбыз укучылардан килгән сорауларга җавап бирде.

Кощак авылында гражданнарны кабул иткәндә Марина Егоровага Мария Зарипова мөрәҗәгать итте. Ул үзенең проблемасы турында сөйләде: аның суыткыч камерасы ватылган, ә товарны саткан кибет аның шикаятьләренә җавап бирми. Кабул итүдә аңа хокукларын аңлаттылар һәм алга таба ничек эш итәргә кирәклеге турында киңәшләр бирделәр.

8 мартка миңа зур косметика кибетеннән сертификат бүләк иттеләр. Мин сертификатны кулланмыйча аны кире кайтара һәм акчага әйләндерә аламмы?

– Күптән түгел язгы бәйрәм генә түгел, 23 февраль дә узды. Шуңа күрә сертификатларны хатын-кызлар гына алмагандыр. Бу бит, мөгаен, кеше үзенә кирәкле товарны үзе сайлый алсын өчен иң кулай бүләктер.

Бүләк сертификаты нәрсә дә булса сатып алуга аванс түләве булып тора. Парфюмерия-косметика әйберләре, кием-салым яки аяк киемнәре кибетеннән сертификат сатып алынган булырга мөмкин, ләкин сатып алучы өчен кирәкле товар булмаган очракта аның сертификатны кире кайтарырга һәм акча алырга хокукы бар. Кире кайтару өчен кибеткә мөрәҗәгать итәргә һәм сәбәпләрен күрсәтеп гариза язарга кирәк. Әгәр сертификат акчалата түләнсә, аның бәясе акчалата кайтарыла, әгәр ул банк картасы белән түләнгән булса, акча банк картасына күчерелә. Акчалар бүләк сертификаты кемдә булса, шуңа кайтарыла.

Пластик тәрәзәләр ясарга һәм фатирга ук китереп бирергә заказ бирдем. Аванс түләдем. Өйгә кайткач, сумманың артык зур булуын аңладым. Мин килешүдән баш тарта аламмы?

– “Кулланучылар хокукларын яклау турында”гы Федераль законның 32 статьясы нигезендә кулланучы эшләр башкару (хезмәтләр күрсәтү) турындагы килешүне теләсә кайсы вакытта үтәүдән баш тартырга хокуклы. Тик бер шарт бар, эшне башкаручыга әлеге килешү буенча эшнең ниндидер бер өлеше инде башкарылган икән, моның өчен түләргә кирәк.

Кышын балага язгы ботинка сатып алдым. Мартта гына кия башладык, һәм бер ботинканың табаны төште. Кибеттә брак товарны кабул итүдән баш тарттылар, гарантия срогы бер ай булган һәм аның вакыты чыккан, диләр. Мондый очракта нәрсә эшләп була?

– Аяк киеме дә, өс киеме кебек үк, сезонлы характердагы товарларга карый. Безнең төбәкнең климат шартларын исәпкә алып, түбәндәге вакыт диапазоннары билгеләнгән: кыш – 15 ноябрьдән 15 мартка кадәр, яз – 15 марттан 15 майга кадәр, җәй – 15 майдан 1 сентябрьгә кадәр һәм көз – 1 сентябрьдән 15 ноябрьгә кадәр. Әгәр язгы аяк киеме кышын сатып алынган булса, гарантия вакыты сезон җиткән вакыттан, ягъни 15 марттан исәпләнә башлый.

Моннан тыш, Законның 19 статьясы нигезендә, гарантия сроклары билгеләнмәгән (шул исәптән язма рәвештә күрсәтелмәгән) очракта, кулланучы тарафыннан таләп тиешле срокларда, әмма ике ел эчендә белдерелергә мөмкин.

Әгәр җитешсезлекнең килеп чыгышы һәм характеры сәбәпләрендә шик бар икән, сатучы аларны билгеләү өчен экспертиза үткәрергә, алдан ук сатып алучыга аның вакыты һәм урыны турында хәбәр итәргә тиеш. Бу сатып алучы чарада катнаша алсын өчен кирәк. Өстәвенә, аяк киеме һәм өс киеме экспертизасы вакытында еш кына кулланучының катнашуын таләп итәләр. Әгәр экспертиза барышында кулланучының гаебе ачыкланса, сатучы экспертиза бәясен кайтаруны таләп итәргә хокуклы.

Кибеттән бүлмәләрнең берсенә һәм коридорда идәнгә җәю өчен линолеум сатып алдым. Ләкин коридорда икенче төрле идән җәяргә булдым, ә кулланылмаган линолеум күп калды. Әгәр миндә товар чегы сакланса, мин кибеткә аны кире кайтара аламмы?

– РФ Хөкүмәтенең 31.12.2020 ел №2463 карарында кире кайтарылырга һәм алмаштырылырга ярамаган тиешле сыйфатлы товарлар исемлеге расланган. Линолеум метражга җибәрелә торган төзелеш материаллары рәтендә әлеге исемлеккә керә, димәк, алмаштырылырга һәм кире кайтарылырга тиеш түгел. Шуңа да карамастан, сатып алучы сатучыга артык товарны кире алуны сорап мөрәҗәгать итә ала, ә сатучы аны йә кабул итә, йә юк.

Бер ювелир кибетеннән әнигә бүләккә дип йөзек алдым, ләкин киеп карагач, ул аңа зуррак булып чыкты. Кибеткә мөрәҗәгать иткәндә миңа ювелир эшләнмәләрне алыштырырга ярамый дип, аны кире алудан баш тарттылар. Сатучы хаклымы?

– Хаклы. Ювелир бизәнү әйберләре һәм тиешле сыйфатлы кыйммәтле әйберләр шулай ук югарыда күрсәтелгән исемлеккә керә, кире кайтарылырга һәм алмаштырылырга тиеш түгел.

Даруханәдән дару сатып алдым. Өйдә ачтым һәм анда бер таблеткасы җитмәве ачыкланды. Даруханәдә кире алудан баш тарттылар. Нишләргә?

– Дару препаратлары да алмаштырылырга һәм кире кайтарылырга тиеш булмаган сыйфатлы товарлар исемлегенә керә. Моннан тыш, препаратның кулланучыга тапшырылганчы ачылмавын исбатлау мөмкин булмаячак диярлек. Шуңа күрә товарны касса янында үк тикшереп карарга кирәк.

БЕЛҮ МӨҺИМ

Бүләк сертификатын акчага алыштырырга мөмкин;

Сыйфатлы ювелир эшләнмәләрен, метражлы төзелеш материалларын һәм дару препаратларын кире кайтарырга яки алыштырырга ярамый№

Сезонлы товарларга гарантия вакыты сатып алу вакытыннан түгел, ә сезон башыннан башлана№

Хезмәт күрсәтү килешүеннән баш тартырга мөмкин, ләкин фактта башкарылган эш өчен түләргә туры киләчәк.

Бу 2024 елда Питрәч районында яшәүчеләрдән кулланучылар хокукларын яклау темасына килгән мөрәҗәгатьләр саны – 112. Шулардан: 71 – сәүдә, 22 – көнкүреш хезмәтләре, 1 – элемтә, 18 – башка тематика, 70 – уңай хәл ителгән, 262 – телефон буенча консультация.