Питрәчле Ильяс С.: «Ватанны саклау – ир-ат өчен гадәти эш»

Узган елның июненнән Ильяс С. махсус хәрби операция зонасында хезмәт итә.

– Донбасс темасы минем өчен 2014 елдан бирле якын. Ул чакта без анда гуманитар йөк җибәрә башладык, ә монда аннан качып китәргә мәҗбүр булган кешеләрне каршы алдык һәм яңа җирдә урнашырга ярдәм итә башладык. Шулай итеп Казанда “Донбасс өчен” хәрәкәте барлыкка килде, берничә ярдәм җыю ноктасы бар иде. Күпләр ул вакытта ук аннан үз йортларын ташлап китәргә мәҗбүр булды. Алар үзләре белән бернәрсә дә алып өлгермәгәннәр, яки бөтенләй йортсыз-җирсез калган кешеләр иде. Бу еллар дәвамында мин анда нәрсә барганын бик яхшы белеп тордым. Донбасстагы хәл дистә еллардан килә, аның тамырлары совет чорында гына да түгел, ә тагын да тирәндәрәк ята, – диде Ильяс.

Безнең тарихны берничә тапкыр үзгәртеп яздылар, дип саный ул, ә тарихны һәм үз тамырларыңны белү хакыйкатьне ялганнан аерырга, төрле манипуляцияләргә бирешмәскә ярдәм итә.

– Узган ел июнь аенда, безнекеләр чигенә башлагач, Херсонны калдыргач, анда барырга вакыт җиткәнен аңладым, – дип сөйли ул.

Гаиләсен, якыннарын, үз эшен ничек калдырып китә алуына гаҗәпләнүем аны аптырашта калдырды.

– Ватанны саклау – нормаль ир-ат өчен гадәти хәл. Әлбәттә, монда кешенең гаиләдә алган тәрбиясе зур роль уйный. Минем бабаларым казаклар булган. XVII гасырдан алар даими рәвештә сугышларда булганнар, Кырымны яклаганнар, Француз сугышында, Польша походында катнашканнар.

Ильяс чыгышы белән Казан юлының Буляр волосте Мәчти авылыннан булган морзалар нәселеннән. Хәзерге вакытта бу авыл Актаныш районына керә.

– Нәсел башлыгы 1750 елда туган Төхвәтулла Солтанов була, ул 1771-1773 елларда Польша походында катнаша. Аның улларының берсе Баязит Солтанов майор, юрт старшинасы була. Аның башка уллары да юрт старшиналары яки есауллар булган. Безнең нәсел һәрвакыт Ватанны саклаган. 1893 елда туган карт бабам Әхмәт Солтанов 1943 елда Харьков янында һәлак булган, туганнар каберлегендә җирләнгән. Ул Беренче бөтендөнья сугышын да кичергән. Аның улы, минем бабам Мидхәт Солтанов, танкка каршы кораллар бүлеге командиры була, Курск дугасында, Белоруссиядә сугыша, батырлык ордены белән бүләкләнә. 1945 елда авыр яралана, аны беренче төркем инвалиды буларак комиссовать итәләр, ул 1924 елда туган, ул вакытта аңа 20 яшь була. Әни ягыннан бабай Газиз Рамкулов, сугышка кадәр институт тәмамлый, броньлы булуына карамастан, үз теләге белән фронтка китә. Сугышны 1942 елның гыйнварында Төньяк Донецкта башлый, анда мин дә булдым. Боларның барысын да белә торып, мин берничек тә читтә кала алмадым. Мин ышанам, безнең ата-бабаларыбыз безне күреп торалар, безнең гамәлләребезне бәялиләр, – диде Ильяс. – Мин хәзер бабаларыбызның Бөек Ватан сугышын ничек үтүләрен аңлыйм, дүрт ел дәвамында бертуктаусыз, каты сугыш барган. Хәзер әле азмы-күпме ял итү мөмкинлеге бар, – диде ул.

Аның ике туган энесе дә махсус хәрби операция зонасында. Алар Кременноеда очрашканнар. Ул хәрби пехота машинасы командиры, Ильяс башта артиллерист була, хәзер пилотсыз очу аппаратлары һөҗүмнәренә каршы тору һәм саклану буенча мобиль төркемдә.

– Махсус хәрби операция зонасына җибәргәнче башта Тоцкида өйрәнүләр уздык. Артиллерия – гамәли һәм төгәл фән, корал белән эшләү, кушымталар куллану өчен белем кирәк. Дөресен әйтергә кирәк, игълан буенча җыелган кешеләргә бу белемнәрне бирү җиңел түгел. Иң мөһиме – авыр хәлдә каушап калмау, барысын да дөрес итеп һәм тиз эш йөртү. Әгәр элек артиллериячеләргә коралны әзерләү һәм кору өчен 6-7 минут бирелгән булса, хәзер нормативлар 1,5-2 минут.

Ильяс яңадан контракт төзергә карар итүенә үкенми. Тиздән ул кабат фронтка кайтачак.

– Әйе, анда куркыныч, беренче атышлар вакытында тезләр, куллар калтырап торды, әмма алга таба үзеңне кулга аласың да, үз эшеңне башкарасың. Хәзер миңа монда тынычлыкта, тыныч тормышны күзәтү сәер кебек. Анда кешеләр үзгәрә, туганлык хисе барлыкка килә. Без барыбыз да төрле, һәркемнең язмышы төрле, кемдер фатирлар ремонтлап көн күргән, кемдер уңышлы адвокат булган, кемдер махсус хәрби операциягә кадәр күп еллар төрмәдә утырган, әмма ул беренче класслы шофер, үзенең “буханкасында” ягулык, кораллар ташый һәм үзенең беренче номерлы мишень булуын белә торып, җимерелеп беткән төнге юлларда утсыз йөри һәм машинаны артиллерия уты астында төзәтә. Барыбыз да төрле, әмма тигез, һәркем Ватанны лаеклы саклый. Бу ир-ат өчен иң катлаулы, ләкин мактаулы эш. Абый-энеләрең сугышканда һәм бабаң шунда ятканда, читтән карап тору матур түгел. Син алар янында булырга тиеш, - ди ул.