СВО ветераны Азат Акзамов Питрәчтә хәрби хезмәткә контракт төзегән

2023 ел. СВО зонасында. / Фото шәхси архивтан

Ул Кыргызстан ССРда туган, дүрт ел элек Царевога күченеп килгән. Татарстанны ул ата-бабаларының Ватаны дип атый. 2022 елның августында ул чит илдә яшәүче ватандашларының РФда ирекле күченүләренә ярдәм итү буенча Дәүләт программасы буенча Россия гражданлыгы алган, һәм шунда ук хәрби учетка басар өчен хәрби комиссариатка барган, контракт төзегән һәм ноябрь аенда СВОга киткән. “Ир-ат һәрчак үз периметрын саклый” Азат Акзамов үзенең контракт төзүе турында Калининградта югары медицина уку йортында укучы 20 яшьлек кызына гына хәбәр иткән. “Әти, син мине шок хәлендә калдырдың” – дип кенә җавап бирә алган кызы. Мондый җитди карарга аны берничә фактор этәргән. Ул фронтка 20 яшьлек яшь егетләрнең китүенә каршы. Өстәвенә, Азат армиядә хезмәт итмәгән, һәм, бабалары кебек, чын сугыш шартларында хезмәт итеп кайтырга теләгән. Нәҗип Минһаҗевич бөтен Бөек Ватан сугышын узган һәм 86 яшькә кадәр яшәгән. Биләлетдин Муса улы 1942 елда батырларча һәлак булган. Оныклары гомер буе аларның портретлары белән “Үлемсез полк”та катнаша.

– Ир кеше һәрвакыт үзенең периметрын – ишегалдын, йортын, авылын, илен саклый, үз гаиләсен һәм халкын саклый. Югыйсә дошманнар килеп, йортыңны, хатыныңны, балаларыңны тартып ала һәм атабабаларың җирен таптый. Нормаль ир-ат моңа түзми. Ә Россиягә һәрвакыт һөҗүм итәләр. Шуңа күрә башкача булмый, – дип ышандыра Азат.

Ул окопларда һәм блиндажларда яшәргә һәм консервалар белән тукланырга туры киләчәген яхшы аңлаган. Башта авыр була, әмма хәрби хезмәткәр тормышның кырыс шартларына да, хәтта даими шартлау тавышларына да күнегә. Ул гранатометчы булган, дошман иң беренче нәкъ менә аларга ата. Җиде айдан ул яралана. Аңа ачыклыкта бер сугыш ноктасыннан икенчесенә күчәргә күп калмаган була, әмма ул барып җитәргә өлгерми – пуля уң як оча сөягенә эләгә һәм җәрәхәтли.

– Без, гадәттә, бер-беребезне каплар өчен икешәрләп, өчәрләп йөри идек, – дип сөйли СВО катнашучысы. – Миңа аткач, иптәшем Гулак позывнойлы Виталик качып котыла алды. Ләкин соңрак Авдеевка янында пулемет уты астына эләгә, аның кулын һәм аягын Вишневский госпиталендә ампутацияләделәр, ләкин ул барыбер исән кала алмады…

«Күлмәк киеп тугансың», – дигәннәр Азатка соңрак табиблар. Хезмәттәшләре яралыны бер урыннан икенче урынга яшерә-яшерә эвакуация ноктасына алып чыгалар, взвод медигы беренче ярдәм күрсәтә. Ләкин дошман эвакуация ноктасын таба.

– Безне күрделәр, һәм без агач яфраклары астына качтык. Ләкин дрон барыбер безне күреп алды да, икенче дрон очып килде һәм гранаталар ыргыта башлады. Мин җирдә яттым, үзем тора алмадым. Дүрт медикка кыйпылчыклар эләкте. Әгәр алар мине капламаган булсалар, ул кыйпылчыклар миңа эләккән булыр иде. Аннары егетләр йөгерергә тотындылар һәм пилотсыз очкычның игътибарын читкә юнәлттеләр. Мине алып чыгарга булышкан егет якындагы агач артына яшеренде. Граната аның янында ук шартлады һәм ул шунда ук һәлак булды. Аңа нибары 23 яшь, өендә яңа туган баласы көтә иде, – дип искә ала Азат хезмәттәшен.

Ул болар турында күз яшьләрсез сөйли алмады. Шуннан соң әңгәмәне берникадәр тынлыктан соң гына дәвам итә алдык.

Азат янында ике кеше качып калган. Алар кичкә кадәр эңгер-меңгер вакытны көтеп утырганнар, ул вакытта көндезге пилотсыз очкычлар күрә алмый башлыйлар, ә төнгеләре әле актив булмый. Шул вакытта аны алга таба алып чыга башлыйлар.

Эвакуация бер тәүлек дәвам итә: сугышчылар аны елга аша алып чыгалар, мина кыры аша алып баралар. Башта ул ЛНРда Сватово шәһәре докторларына эләгә, аннары Старобельскка һәм вертолет белән Белгородка эвакуациялиләр, аннары самолет белән Мәскәүгә, аннан соң өч ай Улан-Удэда госпитальдә үткәрә. Шуннан соң дәвалану, реабилитация һәм сәламәтлек торышы буенча демобилизация.

Хәзер Азат урамда култык таякларында, фатирда инвалид коляскасында йөри. Табиблар сүзләренчә, оча сөяге әлегә тоташмаган, һәм операция ясарга иртәрәк. Шуңа да карамастан, ул социаль хезмәткәрдән баш тарткан һәм көнкүреш эшләрен мөстәкыйль рәвештә башкарып чыгарга тырыша. Өйдә дәвалау физкультурасы белән шөгыльләнә – утырып һәм ятып күнегүләр ясый, штанга, турник һәм гантельләр куллана. Тернәкләндерү өчен шулай ук шифаханәләр дә ярдәм итә. Хәзер инде ул машина йөртә ала. Кайчан да булса култык таякларсыз йөрергә өметләнә.

9 май. Азат Акзамов Казан шәһәренең Җиңү паркында 1943 ел үрнәгендәге хәрби формада. / Фото шәхси архивтан

– Йомшак, чиста карават урынына җирдә йокласаң, суны краннан түгел, кое казып алсаң, дөньяга караш бик тиз үзгәрә, – ди Азат. – Кешегә яшәү өчен чыннан да бик аз кирәклеген аңладым. Мин тормышның кадерен белә башладым, иртәге көн тумаска да мөмкин бит. Син кайчан үләчәгеңне дә белмисең.

СВО аның өчен бетсә дә, башка сугышчылар өчен хезмәт дәвам итә. Азат бүген дә читтә калмый, ул Кощакта “Чистое сердце” волонтерларына ярдәм итә – акча, маскировка челтәрләре, яңа әйберләр һәм аяк киемнәре тапшыра.

Аның ике техник белеме бар – радиоаппаратураны монтажлаучыҗыючы, компьютерларны ремонтлау буенча техник һәм югары белеме – икътисадта математик тикшеренүләр буенча белгеч. 15 ел ул типографиядә инженер-технолог булып эшли, ә күченгәннән соң кофе аппаратларына хезмәт күрсәтү буенча мастер була.

2018 ел. Азат Акзамов кызы Ләйсән белән Бишкекта “Үлемсез полк” йөрешендә. / Фото шәхси архивтан

Хәзер, махсус операция ветераны буларак, безнең районда социаль координатор Физәлия Никитина кураторлык иткән “Ватанны саклаучылар” СВО катнашучыларына ярдәм итү дәүләт фондында түләүләр һәм ташламалар буенча консультация ала.

Азат Питрәч хәрби комиссариаты хезмәткәрләренә, аерым алганда, Гүзәл Фаил кызына килеп туган мәсьәләләрне тиз арада хәл итүләре өчен рәхмәт белдерә. Ул дәүләт хезмәте өчен хәрби хезмәткәрләр әзерләүче “Геройлар вакыты” программасы буенча укыган, ә әлегә сәламәтлеге торышы аркасында программалаштыру курсларын үзләштерергә тели.

Кыюлыгы һәм позицияләрен саклап калуы өчен Азат Акзамов “Батырлык өчен” медале белән бүләкләнгән.